Revolutionaire doorbraak in aardappelteelt

Meer dan 60 jaar zochten bedrijven en universiteiten in de hele wereld naar de heilige graal: een manier om aardappels te telen uit aardappelzaad. Wat bij de tomaat, paprika, komkommer, maïs en andere gewassen al jarenlang gemeengoed was, leek bij de aardappel gewoonweg onmogelijk. Tot het Wageningse bedrijf Solynta hierin slaagde en solide successen boekte in de hybride aardappelteelt. Een doorbraak die de aardappelketen voorgoed zal veranderen. Laat u in dit blog meenemen in een nieuwe wereld volgens Hein Kruyt, directeur van Solynta, en Marcel Pothof, directeur van NTT DATA Business Solutions Benelux.

Kansen voor de hele aardappelketen

Hoewel wij verwachten dat zaaigoed en pootgoed naast elkaar blijven bestaan, weten we zeker dat de komst van zaaigoed een sterke impact gaat hebben op ieder businessmodel in de aardappelketen. De verhoudingen in de aardappelwereld komen totaal anders te liggen. Technologie zal een nog grotere rol gaan spelen in de aardappelteelt, die meer en meer kennis- en kapitaalintensief wordt. Hybride aardappelteelt is niet langer een utopie, maar een realiteit. De tijd is rijp om te onderzoeken hoe u hierop in uw eigen business kunt inspelen.

Terug naar de basis

Hybride aardappelteelt klinkt misschien futuristisch, maar niets is minder waar. Deze teeltmethode gaat juist terug naar de basis, naar de bloemetjes en de bijtjes: een mannetjesplant wordt gekruist met een vrouwtjesplant. Puur natuur, maar dan hightech, in een kas. Technologie is de drijvende kracht achter de hybride teelttechniek, alles wordt tot in detail gemeten en opgeslagen. Maar uiteindelijk gebeurt er niets wat een bij niet kan doen, er is geen sprake van genetische modificatie. Maar waar een bij volledig willekeurig te werk gaat in de bestuiving, worden in de hybride teelt de ouderplanten zorgvuldig uit een enorme database geselecteerd op basis van hun genetische eigenschappen.

Genetisch stabiel

Er zijn al eerder pogingen gedaan om aardappels uit zaad te kweken, maar de kruising met ingeteelde tetraploïde aardappels leverde amper stabiele resultaten op. Door de vier sets chromosomen van de ouderplanten schommelden de genetische eigenschappen van het nageslacht enorm. De doorbraak kwam toen werd gekruist met ingeteelde diploïde aardappels die homozygoot zijn. Deze aardappels hebben maar twee sets chromosomen, die bijna identiek zijn. Daardoor heeft het hybride nageslacht gegarandeerd de genetische eigenschappen van de ouderplanten. Met deze teelttechniek kunnen veel sneller gunstige eigenschappen uit verschillende aardappelrassen worden gecombineerd in een nieuw, genetisch sterk ras. In een tijdsbestek van slechts drie tot vier jaar. Behoorlijk revolutionair in een sector waarin bijvoorbeeld een van de grootste aardappelrassen, het bintje, uit 1905 stamt!

Resistentie tegen ziekten

De potentie van de hybride aardappel is groot. Tot nu toe was het bijvoorbeeld onbegonnen werk om een ras te kweken dat resistent is tegen de aardappelziekte (phytophthora). De ziekte evolueert namelijk iedere drie tot zes jaar en de ontwikkeling van een nieuw aardappelras beslaat zeker 20 jaar. In de hybride aardappelteelt lukt het wél om resistentiegenen in te kruisen voordat de ziekte zich evolueert. Sowieso geeft de schone uitgangspositie bij de hybride aardappel een veel lager risico op ziekteoverdracht dan bij pootgoed. Dit maakt in de toekomst het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen bijna volledig overbodig. Stelt u zich de voordelen daarvan eens voor! Zowel voor de bodem en het grondwater als voor de portemonnee.

Meer productdifferentiatie

En dat is nog niet alles. De korte doorlooptijd in hybride aardappelteelt nodigt uit tot experimenteren en differentiëren. Er zal meer variatie komen in smaak, vorm, grootte, voedingswaarde, kleur, samenstelling, gebruik … Kijk maar naar de tomatenbranche: wie 40 jaar geleden had voorspeld dat we nu in Nederland 70 verschillende tomatensoorten hebben, was voor gek verklaard. Terwijl we nu zien dat differentiatie niet alleen de afzetmarkt vergroot, maar ook de winstmarges. Deze nieuwe teelttechnologie biedt een scala aan sales- en marketingmogelijkheden. Wie op tijd keuzes durft te maken en het juiste verhaal weet te vertellen, zal het hart van de consument veroveren, zo las u al in een eerder blog van NTT DATA Business Solutions over de veranderende consument.

Nieuwe afzetgebieden

Van verdringing van pootgoed zal amper sprake zijn, de hybride aardappel opent juist de weg naar nieuwe afzetgebieden. Want aardappelzaad is snel, goedkoop en milieuvriendelijk te transporteren naar alle uithoeken van de wereld, óók naar afgelegen gebieden die voor pootgoed onbereikbaar zijn. Er kunnen bovendien nieuwe aardappelrassen ontwikkeld worden die perfect gedijen in nieuwe markten zoals Afrika, Azië en Centraal-Amerika. Aardappels met een hogere voedingswaarde, die ook nog eens een betere en zekerdere oogst opleveren omdat ze resistent zijn tegen ziektes. Letterlijk een handvol aardappelzaad kan zo een belangrijke bijdrage leveren aan een duurzame wereldvoedselvoedselvoorziening. Want voor een hectare aardappelen is 2.500 kilo pootgoedknollen nodig. Of … 25 gram aardappelzaadjes!

Scepsis

Ook al is de potentie van de hybride aardappel groot, toch wordt deze ontwikkeling in de aardappelwereld met enige scepsis bekeken. Men maakt zich zorgen over de groeikracht van diploïde aardappelen en de kans van slagen van aardappelzaad in de volle grond. Tegenstanders vrezen ook het verdienmodel nu de aardappelveredeling meer en meer hightech wordt en grote investeringen vraagt. Zijn de kosten nog wel te dekken? Komen er patenten op genetisch materiaal om de eigen investering te beschermen? Worden er zo monopolies gecreëerd? Kunnen kleine spelers wel overleven in deze nieuwe wereld? En zitten telers en consumenten eigenlijk wel te wachten op allemaal nieuwe aardappelrassen? Eerst zien, dan geloven, lijkt de houding die overheerst

Leidende rol

Wij zijn ervan overtuigd dat hybride aardappelteelt een enorme potentie heeft. En dat we aan de vooravond staan van een nieuwe en aardappelwereld. Een wereld die wordt voortgestuwd door technologie, data en het inzicht dat hiermee verkregen wordt. Een wereld waarin de verhoudingen flink gaan verschuiven. Een wereld die meer kansen biedt voor alle spelers in de markt. Als we de voordelen en kansen maar durven te zien en hierin gaan investeren, kan Nederland wereldwijd een leidende rol pakken in de export en de optimalisatie van nieuwe rassen.

Denk met ons mee over De Aardappel in 2037

Hoe ziet u deze ontwikkeling? Welke kansen en bedreigingen ziet u voor de aardappelketen? En voor uw eigen organisatie? Hoe ziet de aardappelwereld er volgens u uit in 2037? Daar praten wij graag met u over verder in de LinkedIn-groep De Aardappel in 2037. Meer informatie over de visie van NTT DATA Business Solutions Benelux op de aardappelketen en onze activiteiten daarin leest u op onze website.

Hein Kruyt is CEO bij Solynta. Dit aardappelveredelings- en biotechnologiebedrijf is in 2014 benoemd tot Nationaal Icoon. Solynta is gevestigd op de campus van Wageningen University & Research Centre.

Marcel Pothof is directeur Food & Agriculture van NTT DATA Business Solutions Benelux en wil met de juiste inzet van data en technologie de hele wereld voeden. Vanuit die ambitie verbindt hij professionals in de aardappelketen om de toekomst van de aardappel te co-creëren en een gezamenlijke toekomstvisie te vormen voor de Aardappel in 2037.

Bron beeldmateriaal: fotografe Valerie Kuypers