WEB 1.0'dan WEB 4.0'a İnternetin Evrimi
Kişisel bilgisayarların hayatımıza girdiği 1980’lerden, internetin yaygın olarak kullanılmaya başlandığı 1990’lı yıllara ve günümüze kadar internet ve ilgili teknolojilerde pek çok gelişme ve değişim meydana geldi. 2000’li yılların başında floppy disklerle (disket), 56k modemler ile sınırlı olarak bağlandığımız, tek yönlü iletişimin olduğu, yalnızca gezinip içerik ve bilgi alabildiğimiz internet, bugün günümüzde hayatımızın vazgeçilmez bir parçası ve sınırları olmayan, karşılıklı bitmek bilmez bir etkileşim halinde olduğumuz bir derya haline geldi.
Özellikle, son 20 yıldır internet bağlantılarının sunduğu özelliklerin de kullanılmasıyla sosyal yaşamdan eğitime, iletişimden ticarete kadar hayatımızın her alanında web teknolojilerinde oldukça hızlı ilerlemeler yaşanmış, web geliştiricilerinin yeni nesil, yararlı ve kapsamlı web deneyimleri oluşturabilmelerine olanak sağlamıştır.
İnternet kullanıcılarının sayısı her geçen gün artarken, web ve internet yıllar içinde farklı kullanıcıları ve farklı cihazları barındıracak şekilde yeniden tasarlanmış ve değiştirilmiştir. Kaydedilen teknolojik gelişmelere bağlı olarak günümüze kadar Web 1.0, Web 2.0, Web 3.0 ve Web 4.0 olmak üzere farklı internet dönemleri ortaya çıkmıştır.
Gelin webin bu kısa evrimine bir göz atalım;
WEB 1.0 ( 1990 – 2000 )
İnternetin ilk ve en ilkel dönemi olarak bilinen Web 1.0 dönemi kullanıcının sadece interneti gözlemlediği, kendi içeriklerini oluşturamadığı dönem olarak ta tanımlanabilir. Uzmanların “salt okunur web” olarak tanımladığı bu dönemde internet adeta sabit içeriklerden oluşan, tek yönlü bilgi akışının gerçekleştiği online bir kütüphane gibi kullanılıyordu. Ortalama internet kullanıcısının rolü kendisine sunulan bilgileri okumakla sınırlıydı. HTML tabanlı şirket web sayfalarının yaygın olduğu bu dönemde kullanıcı herhangi bir içeriği ekleme ya da içeriklere yorum yapma yetkisine sahip değildi.
WEB 2.0 ( 2000 – 2010 )
Web 2.0, sunduğu kullanıcı merkezli ve işbirlikçi ortam ile webin popüler hale geldiği ikinci dönemidir. Bu dönemde kullanıcıların içerik üretimine katılımı ve paylaşımların olduğu dinamik ve çift yönlü bağlantı platformu meydana gelmiştir. Kullanıcılar yalnızca web sitelerini okumakla kalmayıp aynı zamanda diğer kullanıcılarla karşılıklı sosyal etkileşime girip bağlantı kurabildiğinden dolayı bu dönem “sosyal web” olarak ta tanımlanmaktadır.
Sosyal medyanın ön plana çıktığı, bilgiye erişimin, bilgiyi düzenlemenin ve yine bilgiyi paylaşabilmenin ön planda tutulduğu özellik ve işlevlere sahip web log (blog) siteleri, Facebook, Twitter, YouTube, İnstagram, Wikipedia gibi web siteleri ve uygulamaları bu dönemde ortaya çıkmıştır. İnternet kullanıcıları video, görsel ve bilgi içeriklerini interaktif araçlardan yararlanarak kolaylıkla paylaşabilmişlerdir.
Sosyalleşme ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik çabaların bir sonucu olarak teknik bilgi gerektirmeyen hazır admin panelleri ve veritabanları kullanıcıların hizmetine sunulmuş, dinamik websiteleri için ASP.NET, PHP gibi programlama dilleri, SOA, RSS, API, AJAX, XML gibi teknolojiler ve uygulamalar bu dönemde yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
WEB 3.0 ( 2010 – 2020 )
“Web 2.0 devrimiyle sanal dünyaya aktarılan içeriklerin anlamlandırılması” olarak tanımlanan Web 3.0; internet kontrolünün insanın elinden çıktığı, verilerin doğrudan bilgisayarlar tarafından okunabilecek şekilde yapılandırıldığı ve etiketlendiği, yapay zeka yaklaşımları ve teknikleri gibi yazılımsal çözümlerle yorumlanıp “akıllı” bir hale getirildiği bir web ortamını işaret etmektedir. Bu nedenle bu dönem “semantik web” dönemi ya da makine öğrenmesinin geliştiği dönem olarak da tanımlanabilir. Semantik web teknolojisi ile toplanan veriler, hem kullanıcılar tarafından kullanılmakta hem de bilgisayarların anlamlandırabileceği bir yapıya ulaşmaktadır.
Web 3.0, reklam ve pazarlama dünyasında büyük bir devrim yaratmış ve kişiye özel hazırlanan içeriklerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Gelişmiş algoritmalar ve birbiriyle iletişim halinde olan veritabanı sistemleri sayesinde, kullanıcılara tercihlerine ve ilgi alanlarına göre önceden ziyaret ettiği yer, alışveriş yaptığı mekan, beğendiği sayfa vb. kriterler ile alakalı öneriler, reklamlar ve benzer sonuçlar kişiselleştirilmiş olarak gösterilir. Web uygulamalarında kullanılan öneri sistemleri, görüntü işleme teknolojisi ile yüklenen fotoğraflardaki yüz tanıma özelliği ve etiketleme, video zekası uygulaması, kullanıcılara daha iyi kullanım tecrübesi kazandırmak amacıyla çalışan entegre asistan uygulamaları gibi yapılar Web 3.0 döneminin göstergeleri olarak kabul edilebilmektedir.
Web 3.0 ile birlikte kullanılan teknolojilerden bazıları şunlardır;
RDF, OWL, OAUTH, URI, API, XML
WEB 4.0 ( 2020 – 2030 )
Web 4.0, kişisel dosyaların, verilerin ve içeriklerin depolanmasında internet tabanlı bilişim (bulut bilişim) uygulamalarının öne çıktığı, işletim sisteminden tüm uygulamalara kadar her şeyin fiziksel disklerden uzaklaşarak tamamıyla sanal networkler üzerinde kurulduğu, gerçek ve sanalın iç içe geçtiği bir web teknolojisidir.
Web 4.0 teknolojisinde yapay zeka ve arttırılmış gerçeklik teknolojisi ön plana çıkmaktadır. Kişisel asistanlar olan bilgisayarlardan sanal gerçekliklere, hologramlara, tüm ev aletlerinin internete bağlanmasına (nesnelerin interneti) kadar makineler ve insanlar arasında son derece akıllı etkileşimler olacağı ve makinelerin internette yer alan içeriği yorumlayıp anlamlandırabilecek zeka düzeyine ulaşarak, en yüksek performansla en kaliteli sonuçlara ulaştıracağı bir internet formunu ifade etmektedir. Bu nedenle, bu dönem “simbiyotik web” ya da “akıllı web” dönemi olarak ta adlandırılmaktadır. İnsan gibi düşünebilen yapay zeka algoritmaları sayesinde web ve kullanıcılar arasındaki ilişki daha kişiselleştirilmiş olarak karşımıza çıkar.
Kullanıcılar Web 4.0 ile, bilgisayarlara yüklenen programlara ihtiyaç duymadan webde kurulu olan işletim sistemindeki programları dünyanın herhangi bir yerinden bulut üzerinden bağlanarak hemen kullanabilir. Web 4.0 teknolojilerini verimli bir şekilde kullanmak için yüksek hızda internet bağlantısının olması gerekmektedir. Saniyede 100 Gigabit bağlantı hızı ve bant aralığının olduğu web mimarisinin olması gerektiği öngörülmektedir.
Web 4.0 ile birlikte kullanılan uygulamalardan bazıları şunlardır;
YouOS, G.ho.st, Glide, Goowy, DesktopTwo, çevrimiçi ofis için Google Docs & Spreadsheets, EyeOS.