Najważniejsze wskaźniki ESG dla firmy – czy jesteś gotowy na raportowanie?

Raportowanie zrównoważonego rozwoju (zwane też czasem, na zasadzie pewnego skrótu myślowego, „raportowaniem ESG”) to mniej lub bardziej skomplikowany proces, w którym przedsiębiorstwa analizują, mierzą i publikują informacje dotyczące ich wpływu na trzy obszary oddziaływania, które skrótowo będziemy nazywali ESG, czyli: E jak Environment (Środowisko), S jak Social (Społeczeństwo) oraz G jak Governance (Zarządzanie, Ład korporacyjny). 

Cele takiej sprawozdawczości mogą być różne, w zależności od otoczenia regulacyjnego (innymi słowy – uwarunkowań prawnych), w jakim funkcjonuje przedsiębiorstwo, oraz w zależności od polityki firmy i jej celów w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR).  

Z uwagi na cel, jaki przyświeca podmiotowi raportującemu, zasadniczo raportowanie zrównoważonego rozwoju możemy zróżnicować na: 

1. Obowiązkowe, wynikające z regulacji prawnych, których adresatem jest przedsiębiorstwo (np. regulacje unijne takie jak Dyrektywa CSRD lub krajowe takie jak ustawa o rachunkowości, albo jedno i drugie) 
2. Dobrowolne, którego celem jest informowanie interesariuszy (czyli np. dostawców, odbiorców, inwestorów, klientów czy społeczności lokalnych) o działaniach przedsiębiorstwa i wynikach tych działań w obszarze zrównoważonego rozwoju, co pozwala na ocenę jego odpowiedzialności społecznej i środowiskowej oraz jego wpływu na otoczenie. 

Oczywiście cel nr 1 nie wyklucza celu nr 2, jednak to, czy raportowanie jest dobrowolne czy obowiązkowe, może determinować wybór standardu, w jakim raport będzie tworzony i publikowany, ponieważ je również możemy podzielić na obowiązkowe i dobrowolne. Standardy takie są stosowane przez przedsiębiorstwa z różnych obszarów geograficznych naszego globu, jednak my skupimy się dziś na standardach stosowanych na obszarze Unii Europejskiej. 

Standard ESRS – obowiązkowy dla przedsiębiorstw podlegających dyrektywie CSRD 

Zgodnie z dyrektywą w sprawie raportowania zrównoważonego rozwoju (CSRD), przedsiębiorstwa, które podlegają obowiązkowi składania raportów zrównoważonego rozwoju, winny raportować zgodnie z Europejskimi Standardami Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS), które zostały opublikowane w rozporządzeniu delegowanym do dyrektywy CSRD, a ich szczegóły zostały opublikowane przez europejską agencję EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group). Firmy te zostały podzielone na następujące grupy: 

• I fala – największe przedsiębiorstwa giełdowe, które do tej pory podlegały obowiązkowi raportowania niefinansowego 

• II fala – duże przedsiębiorstwa, zatrudniające powyżej 250 pracowników, osiągające obroty powyżej 50 mln EUR albo 25 mln EUR sumy bilansowej rocznie 

• III fala – małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na rynkach regulowanych 

Na standardy ESRS składają się:  

Standardy przekrojowe: 

• ESRS 1: Wymogi ogólne 
• ESRS 2: Ujawnienia ogólne 

Standardy tematyczne: 

Środowiskowe (E-Environment): 

• ESRS E1: Zmiana klimatu 
• ESRS E2: Zanieczyszczenia 
• ESRS E3: Woda i zasoby morskie 
• ESRS E4: Bioróżnorodność i ekosystemy 
• ESRS E5: Wykorzystanie zasobów i gospodarka obiegu zamkniętego

Społeczne (S-Social): 

• ESRS S1: Kadra pracownicza 
• ESRS S2: Pracownicy w łańcuchu wartości 
• ESRS S3: Społeczności dotknięte 
• ESRS S4: Konsumenci i użytkownicy końcowi 

Zarządcze (G-Governance): 

• ESRS G1: Postępowanie w biznesie 

Raportowanie zgodnie ze standardem ESRS podlega kilku zasadom: 

1. zasada podwójnej istotności (double materiality), uwzględniająca zarówno wpływ na środowisko (istotność wpływu), jak i aspekt finansowy związany ze zrównoważonym rozwojem (istotność finansowa); 
2. zasada ujawniania szczegółowych danych dotyczących ochrony środowiska, odpowiedzialności społecznej oraz ładu korporacyjnego; 
3. raporty muszą być przygotowane w jednolitym formacie cyfrowym, co ma zapewnić transparentność i porównywalność danych; 
4. ujawnienia muszą być poddane niezależnemu audytowi (atestacji), podobnie jak w przypadku sprawozdań finansowych. 

Standardy zawierają blisko 1100 punktów danych, z czego część jest dobrowolna. To, ile punktów danych zostanie ostatecznie opublikowane w raporcie, uzależnione będzie od wyników badania podwójnej istotności. 

Przykładowe, występujące w raportach ESRS wskaźniki, to:  

• E1-7,8,9: emisje gazów cieplarnianych zakresu 1 (bezpośrednie), 2 (pośrednie), i 3 (pozostałe) 
• E2-4: zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby  
• E4-3: wymierne cele dotyczące bioróżnorodności i ekosystemów 
• E5-2: wymierne cele dotyczące wykorzystania zasobów i gospodarki o obiegu zamkniętym 
• S1-1: polityki odnoszące się do wynagrodzeń i różnorodności 
• G1-1: kultura korporacyjna i etyka w biznesie. 

Jak zatem można zauważyć, raportowanie zgodne ze standardem ESRS będzie czasochłonnym i zasobochłonnym procesem, który warto przyspieszyć, usystematyzować i zautomatyzować przy użyciu odpowiedniego narzędzia IT. Przykładem takiego narzędzia jest SAP Sustainability Control Tower, które obsługuje wskaźniki standardu ESRS, jak również posiada możliwość tworzenia własnych wskaźników zrównoważonego rozwoju.  

Standard VSME – dobrowolny dla małych i średnich przedsiębiorstw nienotowanych na giełdach. 

VSME to Dobrowolny Standard Raportowania Zrównoważonego Rozwoju dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw nienotowanych na giełdzie, opracowany przez Europejską Grupę Doradczą ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG). 

Standard ma charakter dobrowolny i ma zastosowanie do jednostek, których papiery wartościowe nie są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Unii Europejskiej (nie są notowane na giełdzie). Należy jednak mieć na uwadze, że zgodnie z procedowanym aktualnie przez organy Unii Europejskiej projektem „omnibus”, standard VSME może wkrótce zyskać na znaczeniu jako dobrowolny standard raportowania ESG dla dużych i średnich przedsiębiorstw (poniżej 1000 pracowników), które zgodnie z projektem „omnibus” miałyby zostać wyłączone z obowiązkowego raportowania w standardzie ESRS.   

 Standard VSME zawiera 46 punktów danych, z czego 27 jest obowiązkowych dla wszystkich raportujących podmiotów, 15 powinno być ujawnionych, jeśli mają zastosowanie, natomiast 4 są całkowicie dobrowolne. 

W przypadku wyboru standardu VSME, istotne będzie obsłużenie kluczowych procesów w przedsiębiorstwie, wpływających na obszary takie jak zużycie energii i emisje, cele redukcji emisji czy bezpieczeństwo pracy. W usprawnieniu i zautomatyzowaniu tego rodzaju procesów pod kątem raportowania ESG pomocne będą takie narzędzia jak SAP Sustainability Footprint Management (zarządzanie emisjami) czy SAP EHS (Environment, Health & Safety) – moduł zarządzający m.in. danymi środowiskowymi oraz bezpieczeństwem i higieną pracy. 

Standard dobrowolny GRI 

Przed wejściem w życie dyrektywy CSRD oraz opublikowaniem standardów CSRD i VSME, najpopularniejszym w Unii Europejskiej standardem raportowania ESG, zarówno obowiązkowego, jak i dobrowolnego, był standard GRI (Wytyczne do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju, ang. Global Reporting Initiative). GRI to niezależna organizacja non-profit, która opracowała najbardziej uznany na świecie zestaw wytycznych dotyczących raportowania zrównoważonego rozwoju. W Polsce wiele organizacji wciąż korzysta z tych wytycznych, aby przygotować swoje dobrowolne raporty zrównoważonego rozwoju. 

Standardy GRI są modułowym systemem 36 powiązanych standardów, które pozwalają organizacjom publicznie raportować wpływ ich działalności w sposób uporządkowany i przejrzysty dla interesariuszy oraz innych zainteresowanych stron. 

Ze standardów GRI może korzystać każda organizacja, duża czy mała, publiczna czy prywatna, z każdego sektora lub lokalizacji. 

GRI Universal Standards składają się z następujących elementów: 

• GRI 1: Foundation 2021 (GRI 1) określa cel standardów GRI, wyjaśnia kluczowe pojęcia i opisuje, jak korzystać ze standardów.  
• GRI 2: General Disclosures 2021 (GRI 2) zawiera ujawnienia dotyczące szczegółów na temat struktury organizacji i praktyk raportowania; działalności i pracowników; zarządzania; strategii; polityk; praktyk; oraz zaangażowania interesariuszy. Dają one wgląd w profil i skalę organizacji oraz pomagają w zrozumieniu jej wpływów. 
• GRI 3: Material Topics 2021 (GRI 3) wyjaśnia kroki, dzięki którym organizacja może określić tematy najbardziej istotne dla jej wpływów, jej istotne tematy, oraz opisuje, jak w tym procesie wykorzystywane są standardy sektorowe. Zawiera również ujawnienia dotyczące raportowania listy istotnych tematów; procesu, w którym organizacja określiła swoje istotne tematy; oraz jak zarządza każdym tematem. 

Podobnie, jak w przypadku standardów ESRS, standardy GRI również są obsługiwane przez narzędzia informatyczne, takie jak SAP Sustainability Control Tower. Narzędzie to może być pomocne w zbieraniu, agregacji i interpretacji danych istotnych dla zrównoważonego rozwoju, niezależnie od wybranego standardu. 

Wybór standardu raportowania zrównoważonego rozwoju jest istotnym elementem procesu zmierzającego do ujawnień kluczowych punktów danych w przedsiębiorstwie, związanych z oddziaływaniem na obszar środowiskowy, społeczny i zarządczy. Przed wyborem standardu, należy sobie zadać kilka zasadniczych pytań:  

1. Czy moje przedsiębiorstwo podlega obowiązkowi raportowania zrównoważonego rozwoju zgodnie z Dyrektywą CSRD i w związku z tym obowiązują mnie standardy ESRS? 
2. Czy jeśli nie podlegam obowiązkowemu raportowaniu, to czy nie warto jednak opublikować ujawnień wpływu mojego przedsiębiorstwa na obszary ESG z uwagi na oczekiwania interesariuszy, społeczności lokalnych lub instytucji finansujących moją działalność?  
3. Jeśli decyduję się na dobrowolne raportowanie zrównoważonego rozwoju, to który z dobrowolnych standardów najbardziej odpowiada moim potrzebom?  
4. Czy mam dostęp do rozwiązania technologicznego, wspierającego dany standard raportowania ESG oraz czy dane narzędzie kompleksowo i efektywnie obsłuży moje potrzeby od strony technologicznej, dzięki czemu zapewnię sobie oszczędność czasu i zasobów zaangażowanych w raportowanie?  

Niezależnie od wybranego standardu raportowania oraz ilości punktów danych, jakie organizacja ma zamiar raportować, wybór odpowiedniego narzędzia informatycznego ma fundamentalne znaczenie. Warto postawić na rozwiązanie, które obsłuży proces zbierania danych istotnych dla obszaru ESG, dokona agregacji tych danych i osadzi je w kontekście procesów funkcjonujących w przedsiębiorstwie oraz celów i ambicji w obszarze środowiskowym, społecznym i zarządczym. Wdrożenie kompleksowego narzędzia znacznie usprawni pracę nad raportowaniem poprzez automatyzację procesów i redukcję potrzebnych zasobów ludzkich i czasowych do obsługi raportowania ESG.  

Do takich narzędzi należą na przykład rozwiązania z portfolio SAP: 

• SAP Sustainability Control Tower jako narzędzie zarządzające procesem raportowania ESG, 
• SAP Sustainability Footprint Management jako narzędzie zarządzające śladem węglowym przedsiębiorstwa oraz wspierające kalkulację emisji CO2 i innych gazów cieplarnianych, 
• SAP Green Ledger jako narzędzie tworzące osobną „księgowość węglową” w przedsiębiorstwie, pozwalającą obliczyć ślad węglowy wszystkich operacji znajdujących odzwierciedlenie w księgach finansowych firmy, 
• SAP EHS jako moduł tworzący atrybut środowiskowy do danych podstawowych w systemie SAP, jak również obsługujący procesy związane z bezpieczeństwem i higieną pracy (np. zarządzanie zezwoleniami na dopuszczenie do pracy z substancjami niebezpiecznymi). 

Jeśli zastanawiasz się, które rozwiązanie będzie najlepsze dla Twojej firmy i poszukujesz zaufanego partnera wdrożeniowego, zapraszamy do kontaktu. 

W następnych częściach naszego bloga postaramy się odpowiedzieć na pytanie jak automatyzacja ESG w SAP oszczędza czas i redukuje ryzyko błędów. Zachęcamy także do przeczytania innych wpisów z serii Zrównoważony rozwój.